«Хамшăн мар, ялшăн тăрăшатăп»

Валерий Григорьев Ермеккей районĕнчи Креппит ялĕнче 1965 çулхи апрель уйăхĕн 4-мĕшĕнче нумай ачаллă çемьере иккĕмĕш ача пулса çуралнă. Вырăнти пуçламăш шкултан вĕренсе тухнă хыççăн юнашар Суккул ялĕнче вăтам пĕлÿ илнĕ. Унтан Давлекан хулинче шофера вĕренсе тухса тăван ялĕнчи колхоза ĕçе вырнаçнă. Хĕсметре икĕ çул Мускав облаçĕнчи Серпухов хулинче службăра тăнă. Яла таврăнсан шофер пулса ĕçленĕ, ашшĕ пуралама пуçланă пураран 1986 çулта çĕнĕ çурт хăпартнă.
Ашшĕ пурнăçран ир уйрăлса кайнипе Валерийĕн час аслăланма тивнĕ, пиччĕшĕпе иккĕшĕн амăшне пулăшмалла, виçĕ йăмăкне ура çине тăратмалла пулнă. Туслă çемье пурнăçри пур йывăрлăхĕсене те çĕнтерме пултарнă. 1989 çулта Валерий Владимирович Валентина Николаевнăпа çемье чăмăртанă. Тăватă хĕре – Аленăпа Анжелăна, Викторийăпа Анастасийăна – çуратса ÿстернĕ. Чăваш арĕ вăрах вăхăт шофер пулса тăрăшнисĕр пуçне пушар хуралĕн пуçлăхĕнче, çур аки вăхăтĕнче бензовозпа та ĕçленĕ. Колхоз юхăнма пуçласан тĕрлĕ ĕçре тăрăшнă.
– Пирĕн ялти М.И. Калинин ячĕллĕ колхоз ура çинче çирĕп тăратчĕ. Техника тата ытти пурлăх енчен пурте пурччĕ, ĕçлекен çынсем те йышлăччĕ. Ялтан тухса кайма никам та васкамастчĕ. Çапла ялта колхоз вăхăтĕнче пĕр 10-12 çул лайăх пурăнтăмăр, – аса илет Валерий Владимирович иртнĕ вăхăта.
Паянхи кун Григорьевсем пысăк хуçалăхпа пурăнаççĕ. Ĕнесем, сурăхсем, кроликсем, чăх-чĕп усраççĕ, пахча çимĕç ÿстереççĕ. Хĕрĕсемпе кĕрÿшĕсем, мăнукĕсем çак ĕçре вĕсене пулăшаççĕ. Мĕн пĕчĕкрен ĕçе хăнăхнă хĕрĕсем автомобиль те, трактор та çÿретме пĕлеççĕ.
Валерий Владимировичăн палăртнă ĕçĕсем нумай. Çурхи ейÿ иртсе кайсан килĕ умĕнче çăлкуç пăрăхне улăштармалла. Ăна вĕсем 2023 çулта Суккулти ял хутлăхĕ укçа уйăрнипе, тăванĕсем, ял çыннисем пулăшнипе карта тытнă, тăрăллă хуралтă туса лартнă. Çăлкуçа аслашшĕн ячĕпе «Михаля çăлкуçĕ» ят панă. 2024 çулта яла шывпа тивĕçтерекен резервуара çÿп-çап, çурхи шыв-шур кĕмессе тимĕр хупкăчпа витнĕ. Суккул ял хутлăхĕн администрацийĕ Валерий Владимировича пуçарулăхшăн тата пурнăçри хастар позицишĕн ун ĕçне Тав çырăвĕпе чысланă.
Креппит ялĕнче паллă та илемлĕ вырăн пур. Ялтан инçех мар, ту аркинче 450 çулхи ватă юман мăнаçланса ларать. Малтан кунта чылай йывăç ÿснĕ пулсан пурăна-киле юман çеç сыхланса юлнă. Валерий Григорьев йĕркеленипе ун тавра хÿме тытнă, ларса канма пысăк сак ăсталанă. Креппит арĕ каласа панă тăрăх, çак вырăнта 1917-1922 çулсенчи граждан вăрçи вăхăтĕнче шуррисемпе хĕрлисем хушшинче тытăçусем пулса иртнĕ. Ун чух Суккул ялне шуррисем йышăннă пулнă. Каярахпа çынсем çак вырăнта нумай пушă гильзăсем тупкаланă. Маларах шкул ачисемпе вĕрентекенсем ту çинче чултан «Мир победит войну» (ялти çынсем тăва çак ятпа чĕнеççĕ те) тесе çырнă. Октябрь уйăхĕн 1-мĕшĕнче иртекен Ватăсен кунĕнче ялти аслă çынсем хăш чух юман ÿсекен вырăна çитеççĕ, сăн ÿкерчĕк ÿкеççĕ.
– Пĕр ĕç пуçласан вĕçне çитермесĕр чарăнса тăраймастăн, çавăнпа та çитмен укçа-тенке ял халăхĕнчен пухма, хам кĕсьерен кăларма та тивет. Хамшăн мар, ялшăн тăрăшатăп, – паллаштарать кулленхи йывăрлăхсемпе ял старости.
Ял шăпишĕн тăрăшакан Валерий Григорьев пур ыйтăва та чунне çывăх йышăнать. Шыв çулне пÿлекен хăнтăрсем (бобры) те, ял çулĕсене тикĕслесси те, çывăх вăхăтра масар çине тасатмалли ыйту та канăçсăрлантарать ăна. Чăн-чăн ял хуçин çапла пулмалла та пулĕ. Макăрман ачана чĕчĕ памаççĕ тенĕ евĕр, çÿремесен, ыйтмасан, нушуна влаçсем патне çитермесен пулăшу хăй тĕллĕн килес çук.
Инга АЛЕКСЕЕВА.
Ермеккей районĕ, Креппит ялĕ.